Naamgeving van planten en dieren is internationaal gezien vaak zeer verwarrend. Witlof, lucerne en pindakaas kwamen hier al eerder aan de orde. De kersteditie van The Economist wierp meer licht op de kalkoen, die in het Engels turkey heet.
Het beest komt niet uit de VS (daar kwam hij pas later, via Engeland) maar uit Mexico waar de Azteken er dol op waren, en kwam dus na Columbus naar Europa. Daar werd hij verward met het parelhoen (guinea fowl) en de pauw, tot in de Latijns (eigenlijk Latijns-Griekse) naam van Linnaues aan toe, en toen was het al 1758.
In de tijd van ontdekkingsreizen door de Spanjaarden en de Portugezen werd de Middelandse-Zee handel gedomineerd door de Arabieren / Turken die in 1453 Constantinobel hadden veroverd (het Ottomaanse rijk) en het op een akkoordje met Venetie hadden gegooid. Zij verhandelden in Europa "Turkse goederen"en dus ook Turkse vogels, de turkey. Dat begon met het parelhoen dat in Europa na de Romeinen was uitgestorven. Het parelhoen verloor het van de kalkoen, die smakelijker was.
Dat roept natuurlijk de vraag op hoe de Turken de turkey noemen. Zij associeerden het beest ten onrechte met de pauw, die werd ingevoerd via de handel met India, en noemen hem dus de hindi. Daarin waren ze niet de enige. De Fransen legden dezelfde associatie: Dinde (zet een apostrophe achter de D en je ziet het), net als in het Hebreeuws, Pools, Russisch en Georgisch.
En in zekere zin deden we in het Nederlands hetzelfde: Kalkoen is afgeleid van de oost-indiase havenstad Calicut, wat ook in het scanddinavisch en Litouws gebeurde. En in Sri Lanka waar kalukuma aan het Nederlands van de VOC werd ontleend. En in Zuid-Oost-Azie werd het, afhankelijk van de kolonisator of handelspartner in de lokale taal de nederlandse kip, de franse kip of de buitenlandse kip.
En tot slot India zelf: zij zaten misschien in de naamgeving nog het dichtst bij de bron, maar hadden het toch ook niet helemaal juist: in het hindi heet de kalkoen nog altijd de peru.
The Economist: 20.12.2014: The flight of the turkey.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten