doosje welvaart

De wereld wordt van tijd tot tijd goed opschud door innovaties die de prijsverhoudingen zo sterk doen veranderen dat we veel anders gaan organiseren, en ons zelfs anders gaan gedragen. 100 jaar geleden vond Henri Ford de lopende band uit. De NRC heeft er vanavond een mooie boekbespreking over. De chip van Gordon Moore die nog steeds in 18 maanden in prijs halveert zet nu de maatschappij op zijn kop.

Eentje waarvan het belang wordt onderschat is de container. Daar zijn recent wat papers over verschenen waarover The Economist van vorige week berichtte.
Toen transport-ondernemer Malcolm McLean (what's in a name?) in 1956 een eerste trip met een containerschip maakte reduceerde hij de vrachtkosten meteen al met 97%: van $ 5.86 naar $ 0.16 per ton. Het met de hand lossen van een schip (en weer vullen van vrachtwagens) was een duur en vooral ook langdurig karwei. Waarbij er ook veel stuk ging of gestolen werd. Van een dokwerker werd gezegd dat hij 20 dollar per dag verdiende "en alle drank die hij meer naar huis kon dragen".
Tussen 1965 en 1970 (dus in 5 jaar tijd) zou de verzekeringspremie in transport via havens dalen van 24 naar 4 cent Pond sterling per ton. In dezelfde periode werden schepen fors groter (van 8.4 naa 19.7 ton) en steeg de arbeidsproductiviteit in de haven enorm: van 1.7 naar 30 ton per uur. Schepen hoefden ook minder havens aan te doen. Scheepstarieven daalden niet veel (olie werd duurder) maar het zijn dit soort effecten die het aantrekkelijk maakte steeds meer goederen internatonaal te verhandelen..

Geen wonder dat het internationale scheepvaartverkeer explodeerde. Dat ging samen met het neerhalen van handelsbelemmering in de GATT en de vorming van de EU. En daarmee is er een analytisch probleem: komt de groei in de wereldhandel nu van de containers of door de GATT. Een groepje auteurs heeft dat nu uitgezocht door voor een groot aantal landen na te gaan wanneer de container arriveerde en wat bijbehorende variabelen, waarmee je kunt vaststellen dat een land in de wereld van de containers 'aanhaakt'. En de GATT voordelen gaan voor iedereen op hetzelfde moment in.
De uitkomsten zijn schokkend: na overschakeling op containers nam in een land de handel met 320% toe in 5 jaar tijd. Na 20 jaar met 790%. Een bilateraal handelsaccoord was goed voor maar 45% in 20 jaar en een GATT lidmaatschap 285%.
Les voor de WTO onderhandelingen: trade facilitation waar mee de procedures in havens en de infrastructuur verbeterd worden, zijn belangrijker dan reductie van tarieven. Volgens sommige studies is 50% reductie even gunstig als alle tarieven afschaffen.

Ontleend aan The Economist, 18 mei, Free exchange - the humble hero.