transitie in voedsel

Vrijdagmiddag was ik te gast op de TU in Eindhoven. Mooie bijeenkomst waarin KSI (het Kennisnetwerk Systeem Innovatie) een drietal boeken met resultaten uit het transitieonderzoek ter wereld bracht. Ik mocht op het zgn. boekenbal optreden als reviewer van het boek Food practices in Transtion.
Dat is een mooi boek (zie mijn Linkedin boekenlijstje voor de exacte referentie), geedit door Gert Spaargaren, Pieter Oosterveer en Anne Loeber. Mooi omdat het de rol van consumenten en retail sterk benadrukt. Hoewel er ook goede papers uit de productiekant zijn.
Natuurlijk zijn er altijd verdere uitstapjes mogelijk. Ik denk dat de economie (welvaart) een grotere rol heeft gespeeld (bv leidend tot behoefte aan breder assortiment met tegelijk hogere arbeidskosten: dat was voor de kruidenier niet meer de handlen en enter de zelfbedieningswinkel / supermarkt). Als je daar in Nederland en Frankrijk (weilandwinkels) vergelijkt spelen ook ruimtelijke ordening en de vrouw die de kinderen naar school brengt (lage arbeidsmarktparticipatie van vrouwen) een rol.

De biologische verhalen roepen wel om een nog te schrijven transitiegeschiedenis van de Nederlandse biologische landbouw (elitair en grootschalig Loverendale, provo Roel van Duin die er kabouter werd in notabene 1968), de beleidswindow van graanprijshervorming rond 1990 en groeiende vraag naar grootschalig biologisch uit de babyvoeding, de discussies over biologische melk versus de witte motor, idem die rond de overgang van natuurvoedingswinkel naar supermarkt). Ook de diepvriesgroente-industrie rond Roeselare (B) is een mooie case: ongunstig imago van blik bij de consument en verdwijnen van vlas.
Het boek gaat weinig over beleid (ook niet de rol van snelle standaardisatie van biologisch in de EU) en al helemaal niet over political economy rond bv. de intensieve veehouderij. Het zou voor het land wel goed zijn als de universiteiten daar hun licht over lieten schijnen. En in de discussie kwam het gebrek aan aandacht voor ICT en de lange golf bewegingen (Kondratieff) aan de orde. Daarvoor beveel ik dan nog maar eens ons eigen boek aan, daar staat dat al in.
Interessant was ook de discussie over de vergelijking (auto)mobiliteit (zit erg vast geroest), voedsel (veel experimenten, grote spelers als Unilever veranderen, beleid wordt aangepast, is misschien makkelijker te experimenteren dan mobiliteit, voedsel wordt gebruikt om als consument je te profileren, is ook aan gezondheid en smaak gekoppeld) en energie (beleid zit vast, wel experimenten). Dat werd nog eens bevestigd toen ik thuis kwam door een groot stuk in de NRC over een voedselresolutie manifest - hoewel daar ook rare dingen in staan en ICT ook al niet aan de orde komt.