Voor bij de haard - I

Onderzoekers worden tegenwoordig geacht meer relevant te zijn voor het bedrijfsleven. Een verzoek voor een "stukje" voor een blad of nieuwsbrief wil dan nog wel eens ingewilligd worden. Zeker als het uit het Flevolandse komt.
Makelaardij Leyten en Van der Linden waarmee we eerder zaken deden, vroeg me een paar weken geleden een bijdrage voor hun nieuwsbrief. Hier en hieronder mijn bijdrage - voor bij de open haard in dit herfstachtige weekend.


Hervorming Landbouwbeleid


Komende maanden zullen de kranten en vakbladen veel aandacht besteden aan het landbouwbeleid. Dat wordt weer eens hervormd: vanaf 2013 moet het anders. We weten al dat in 2015 het melkquotum wordt afgeschaft en intussen zijn er voorstellen uitgelekt (en hier en daar door de Commissie gepresenteerd) over de direkte betalingen.

Heel onrustig hoeft u er nog niet van te worden: voor zover we nu kunnen inschatten, wordt de hervorming van EU Commissaris Ciolos minder groot dan bij zijn voorgangers MacSharry en Fischler. Een van de redenen daarvoor is dat er nu veel minder externe druk vanuit bv. de WTO is om fors te hervormen.

Natuurlijk is de uitkomst nog ongewis: de ministers moeten er nog over vergaderen en voor het eerst heeft ook het Europees parlement een stevige vinger in de pap. Naast dat parlement hebben ook de milieu- en natuurorganisaties duidelijk aan invloed gewonnen. Al deze partijen hebben dat bereikt door hun huiswerk goed te doen en realistische ideeën in te steken, zo melden observatoren.

De verdienste van de Europese Commissie is misschien wel dat ze de meest wilde suggesties buiten de deur heeft gehouden. Zo willen sommigen terug naar het oude landbouwbeleid en zelfs uit de WTO, maar dat gaat niet gebeuren.

Toch gaat er wel het nodige veranderen. Directe inkomenstoeslagen omdat 25 jaar geleden de graanprijis is gedaald, lijken moeilijk uit te leggen aan de burger – die ziet zijn rechten vaak al na een paar jaar beknibbeld. Het historische systeeem zal dus verdwijnen. De grote verschillen in toeslagen tussen het rijke West- en arme Oost-Europa zijn politiek niet meer te verdedigen. Het zal dus op termijn hier wel wat minder worden. En zeker voor grote bedrijven: voor een maximum per bedrijf (of wat op papier als bedrijf wordt aangemeld) lijkt ook veel draagvlak.

In dat kader lijkt het me terecht dat de EU inzet op meer innovatie: we hebben voor de verbetering van de concurrentiepositie mogelijk meer aan investeren in een goede ontwikkeling van precisielandbouw of de biobased economy dan aan geld naar grondeigenaren schuiven.

Tot slot is te verwachten dat de inkomenstoeslagen meer gekoppeld zullen worden aan zogenaamde groene doelen, zoals het klimaat. In Nederland heeft de SER daar eerder al voor gepleit. Hoever dat wordt doorgevoerd is nog onduidelijk en zal ook wel van de nationale invulling afhangen. Het risico is een nog grotere papierwinkel, en verplichtingen waar je economisch vraagtekens bij kunt zetten. De Commissie wil een eis dat je minstens drie gewassen teelt, naar ik begrijp om tegen te gaan dat grote delen van Europa straks alleen uit snijmais bestaan. Een eis waar we in Flevoland niet zoveel last van hebben, maar die uit economisch opzicht wel raar is: waarom zou iemand via landruil niet alleen granen of alleen suikerbieten mogen verbouwen.

Meer last hebben we van een verplichte natuurbraak van 5% per bedrijf, waar natuurorganisaties voor pleiten en de Commissie oren naar heeft. Als econoom lijkt me dat niet efficient: waarom 5% hoogwaardige grond in Flevoland in natuur omzetten, of in de Veenkoloniën – terwijl de toerist al in Drenthe blijft steken en er juist natuur rond de grote steden nodig is.

Op dit moment wordt er bij grondtransacties maar twee a drie keer de waarde van het toeslagrecht betaald. De voorstellen zoals die nu zijn uitgelekt doen de waarde van het recht op termijn afnemen (egalisatie, meer verplichtingen) maar bieden zekerheid dat het nog jaren meegaat. Kopers en verkopers mogen daar verder mee aan de slag.