50 jaar OECD en de noodzaak van risk management

De OECD bestaat 50 jaar en dat vierden we vandaag met een seminar op EL&I over risk management in agriculture. Drie lezingen met reflectie uit een project dat veel van het goede van de OECD laat zien: concept-ontwikkeling van indicatoren of een analyse-framework, analyse, case-studies met peer review van landen, uitwisselen van kennis tussen landen via identificeren best practices resp. benchmarking en beleidsadvies.
Ik had het genoegen de sessies te mogen voorzitten. We kregen een mooi overzicht van wat er zoal speelt en waar de private en publieke taken liggen bij risico-management.
En er blijven ook nog vragen liggen. Zo zou het me niet verbazen als boeren anders met risico omgaan dan de modellen meten en aannemen. Wij boekhouders meten risico aan de hand van variatie over de jaren (en als je niet uitkijkt kalender- in plaats van oogstjaren). Een boer leeft met meerdere jaren of liever: productiecycli (die lang niet altijd gelijk vallen met het jaar van een boekhouding) en risico is vooral dat de prijzen afwijken van de verwachte varkenscyclus, niet dat ze bewegen. Analoog aan de definitie van informatie (die is sterker als de afwijking van het verwachte groter is, het entropie-denken).

Verder weten we dat mensen met verschillende risico's heel verschillend omgaan. Risico's die door mensen worden veroorzaakt nemen we veel serieuzer dan die van natuurlijke oorsprong. Het risico van de aardbeving in San Francisco of van de overstroming verdringen we, dat van een vliegtuigreisje beseffen we ons terdege. Maar we schatten risico's ook weer vertekend in bij vliegtuigen (als het fout gaat, gaat het goed fout), spoorwegen (je hebt er als reiziger geen invloed op) en de auto (wij rijden goed, dat gaat ons niet gebeuren). En zo zijn er wel meer vertekeningen. Zodat mensen zich niet verzekeren voor een bedrijfsstilstand maar wel een anulerings- of reisverzekering nemen voor de vakantie. Je moet ze dus verleiden (nudging) tot goed gedrag.

De OECD constateert dat boeren enthousiast zijn over risico-management beleid waarbij er inkomen van de belastingbetaler naar de boeren wordt overgeheveld. Als het echter een beleid is dat alleen de variaties in inkomen vermindert, maar maar weinig inkomensverhogend is, dan is de deelname vaak teleurstellend.

Misschien komt dat omdat boeren dan ook allerlei maatregelen zelf nemen. Meer eigen vermogen, diversificatie over verschillende inkomensbronnen of gewassen etc. Het zou me niet verbazen als het ook komt door het feit dat boeren al een lage beloning op hun kapitaal hebben. Met soms wel een hoog (weers)-risico. Hun streven is om op te schuiven naar een situatie met een hogere beloning bij een zelfde risico. Wat systemen als verzekeren of termijnmarkten doen is echter het risico verlagen voor een stukje verlaging van inkomen. Dat gaat niet de kant op die de boer wil.
En het zou nog wel eens kunnen dat de boer niet zoveel risico ervaart omdat zelfs na een nat of droog jaar met slechte resultaten, zijn eigen vermogen (grondwaarde) en management (toekomstige cashflow) die samen de leencapaciteit bepalen, helemaal niet zoveel wordt aangetast. De variatie in inkomen als maatstaf voor risico is misschien hoog, maar de variatie in leencapaciteit en toekomstig inkomen zou wel eens veel stabieler kunnen zijn. Allemaal reden om het risicomanagement vooral de taak van de boer en zijn adviseurs te laten zijn. De boer kiest zijn bedrijfsopzet (bv. alleen maar gehuurd aardappelland), zijn hoeveelheid geleend geld en daarmee zijn risico. Wie zich daarbij brandt, moet de blaren ook zelf voelen - daar heeft de belastingbetaler weinig boodschap aan.
Wordt vervolgd want de OECD collega's kondigden aan hun onderzoek ook komende jaren nog voort te zetten.