dik in de literatuur

Voor mijn werk zijn reviewartikelen erg handig. Waar een original paper in een wetenschappelijk blad vaak erg op 1 aspect inzoemt (en in sommige gevallen meer het karakter heeft van een oefening in toegepaste wiskunde dan dat het over economie gaat), geeft een review artikel een mooi overzicht van de theorie en wat er al zo aan empirische bevindingen is gerapporteerd.
Food Economics 2008-2 (het blad loopt blijkbaar wat achter) is net uit en bevat een review artikel over onze bereidheid om voor veilig vlees te betalen. Het gaat daarbij om tal van zgn 'veilige' karakteristieken, van biologisch tot non-GMO, hormonen, bestraling, traceerbaarheid, antibiotica en zelfs dierenwelzijn. De bereidheid een 'mark-up' te betalen is vaak tientallen procenten, maar de karakteristieken en meetmethodes lopen sterk uiteen, zodat de conclusies op meta-niveau beperkt zijn.

Obesitas
Het blad gaf ook meteen de special issue 2008-3+4 uit over consumptie, voeding en gezondheid. Met een review artikel van het Deense LEI (FOI) over obesitas. Economen hebben op allerlei wijzen al geprobeerd daar iets zinnigs van te zeggen. Zo zijn er de neo-klassieke economen die er op wijzen dat we door technologische verandering minder zijn gaan bewegen, meer verdienen en het (junk)voedsel steeds goedkoper wordt ten opzichte van gezond eten. Vooral energievolle drankjes zijn veel sterker in prijs gedaald dan ander voedsel. En wat goedkoper wordt wordt meer gekocht, en de hogere opportunity cost van onze tijd (druk druk druk) leidt tot meer aankopen van gemaksvoedsel. Een paar studies, die dan ook nog informatie over gezondheid als variabele meenemen, verklaren de gevonden data alleraardigst.

Dik verslaafd
Interessant is ook de verslavingstheorie die ooit door Gary Becker is uitgeschreven en die eerder is toegepast op alcolhol, drugs en rookwaren. Er is 'rationele verslaving' als het marginale nut van een extra consumptie groter is naarmate er al meer geconsumeerd is in het verleden en als tegelijkertijd er meer van het goed nodig is om hetzelfde nut te ervaren als in het verleden. Als dus het effect van een extra biertje afneemt maar er wel meer behoefte wordt gevoeld als je er al een paar op hebt, ben je rationeel verslaafd. Dat is een tikje controversieel inzicht omdat het eigenlijk betekent dat je tot op zekere hoogte ook tevreden bent met je verslaving.
Gevolg is dat het huidige verbruik dus zowel afhangt van de prijzen in het verleden als die op dit moment als de verwachte prijzen in de toekomst. Daarmee kun je de theorie dus ook testen. Voor snack foods is nu een keer een vrij sterk verslavingseffect aangetoond.
En dan is er nog de moral hazard school: die legt er de nadruk op dat je dikke mens niet zelf voor alle kosten opdraait: dat doet de werkgever en vooral de gezondsheidsfondsen / verzekeringen.

Naast de oorzaak van obesitas is er ook een grote hoeveelheid onderzoek naar de samenhang met sociale klasse: het komt vooral voor in lagere klassen van de bevolking. Die vroeger meer van fysiek werk afhankelijk waren, die minder geld hebben, waardoor er ook minder gezond voedsel (groente en fruit bv.) in de omgeving beschikbaar zijn. En wat is oorzaak en gevolg? In de VS is onderzocht of vooral bij vrouwen gewicht invloed heeft op hun salaris (gecorrigeerd voor andere zaken), maar dat lijkt niet het geval, tenzij het bedrijf ook de gezondheidsverzekering betaalt. In sociale klassen komt ook de netwerktheorie (sociale beinvloeding) om de hoek kijken. En dan is er het aspect van 'nu of in de toekomst': wie niet in zijn scholing investeert, doet dat misschien ook niet in gezondheid (de discount factor verschilt).

De rest van de bevindingen moet je maar lezen in het artikel. Een ieder die bij voedselbeleid is betrokken, of het nu in onderzoek of beleid is, raad ik bij deze het paper aan.

Thea Dam, Jorgen Dejgaard Jensen and Niels Kaergard: Obesity, social inequality and economic rationality: an overview in: Food Economics Volume 5 numbers 3-4, 2008

Morton Raun Morkbak, Tove Christensen and Dorte Gyrd Hanssen: Valuation of food safety in meat - a review of stated preference studies. in: Food Economics Volume 5 number 2, 2008