schaalvergroting

Gisteren liet ik in deze blog een foto zien van een oude DDR combine. Net buiten het museum zagen we de nieuwste (en grootste) Amerikaanse John Deeres aan de slag in een perceel koolzaad: werkbreedte van deze monsters niet minder dan 9 meter. Ik begreep dat die zo'n 30 ha per dag oogsten. Op bedrijven met 500 of 1000 ha granen is dat aantrekkelijk: bij 20 werkzame dagen in augustus kun je al snel 600 ha met zo'n machine draaien.
Op de terugweg via 700 km autobahn naar Nederland overdacht ik dat dit voor de Nederlandse boer met 15 of 20 ha graan dus een probleem is. Natuurlijk, wij hebben loonwerkers die met een grote machine langskomen. Maar als dat maar voor een paar uurtjes is dan worden de kosten van transport van de ene naar het andere boer langzamerhand groter dan de kosten van het oogsten zelf. Niet de liberalisatie of de markt (dat zijn maar tussenstappen) maar de techniek dwingt tot schaalvergroting.
.
Interviews
Dat inzicht miste ik bij thuiskomst bij het doornemen van de NRC van afgelopen week, waarin inzichtelijke interviews met de voorzitsters van de akkerbouw- en melkveevakbond en een artikel van een Walcherse boer. Na het zien van die 9-meter combines heb ik alle begrip voor hun angst dat de middelgrote bedrijven via de prijs uit de markt worden gedrukt (de kleinste blijven wel bestaan, die halen hun inkomen ergens anders vandaan). Het argument dat de landbouw verdwijnt, lijkt me overigens niet juist - ook bij de grote schaal in midden-europa verdwijnen de landbouw en het fraaie landschap niet.
Dorpen ontvolken wel, maar dat komt omdat er onvoldoende (andere) werkgelegenheid is - het aantal mensen dat in de landbouw werkt is er toch al te laag om de toekomst van de dorpen te bepalen.
Het feit dat je bij afscherming van de wereldmarkt een systeem hebt waar iedereen blij van kan worden (zoals sommigen stellen) is overigens zeer de vraag: je grijpt wel degelijk in een markt in en het effect op de consumentenprijzen mag dan gering zijn, je ontzegt wel een aantal derde wereldlanden de toegang tot de Europese markt, en daarmee ook onze industrie en dienstverleners de toegang tot die markten. Vinden ze bij Philips en ING geen goed idee.
Die grote combines zijn imposant en veel boeren houden wel van een stukje techniek. Ik vrees dat het de consument weinig uitmaakt of de tarwe gedorsen wordt met een apparaat dat 3 meter of 9 meter breed is.
Uiteindelijk maaien die machines niet alleen granen, maar ook boerenbedrijven. En economie blijft een 'dismal science'.