quotum emigratie

Nederlandse boeren vind je overal ter wereld. Velen gaat het goed, sommigen hebben het (ook) elders niet getroffen. Al jaren geleden (2000) schreef Hylke Speerstra het levensverhaal van de Friese emigrant onder de titel Het wrede paradijs. Ik kreeg het pas onlangs in handen.
Het levert me een mooie literatuurverwijzing op over de boeren die in de jaren tachtig en negentig vertrokken na verkoop van hun grond en melkquotum, waaronder een behoorlijk aantal dat niet afrekende met de fiscus. Je herkent ze aan het feit dat ze bij bezoek in Nederland in een auto met Belgisch of Duits kenteken rijden. Speerstra op pagina 150:
"De boeren die in de jaren tachtig en negentig naar Canada en de Verenigde Staten emigreerden, gingen doorgaans met een volle beurs. Waren ze geen pachtboer dan had hun grond (of gratis verkregen erfpacht zoals enkelen in Flevoland -kjp) al tienduizenden guldens per ha opgebracht. Ook de melkrechten werden verzilverd. Dat had een boer met ruim een miljoen kilo melkquotum nog eens een slordige 4 miljoen gulden extra opgebracht. Zo kreeg hij voldoende geld om aan de overkant van de grote plas de wereld aan weiland te kopen.
Een flink aantal van deze landverhuizers verzuimde overigens met de Nederlandse fiscus af te rekenen. Zo draaide het uit op een spelletje "Wie heeft de sterkste zenuwen". De Nederlandse belastingdienst dreigde dat er op straffe van beslaglegging alsnog moest worden afgerekend. De ontsnapte belastingplichtigen bleven in het ongewisse over eventuele samenwerking tussen de Nederlandse en Canadese belastingdienst. Het gros van de deugnieten begon na een tijdje de hete adem van de fiscus van het oude land in de nek te voelen. Sommigen konden er niet meer van slapen. Wie volhield, landde voor familiebezoek in Brussel, Dusseldorf of Hamburg, uit vrees op Schiphol in de kraag gegrepen te worden.
Eind jaren negentig verschenen bij iedere finale verkoop van land en melkrechten mannen van de belasting bij de aspirant-emigrant op het erf. Vluchten kon niet meer. Intussen hadden de brutaalsten weer de halve wereld: met het restant 'quotumvluchters' dat niet had afgerekend, sloot de fiscus een niet al te onvoordelig compromis."

Ook los van deze economische petite histoire over een van de onbedoelde effecten van het quotumsysteem, is het een mooi boek.
Hylke Speerstra: Het wrede paradijs, Amsterdam, 2000.