duurzame daghandel

Daghandel is niet duurzaam, alleen langlopende relaties tussen ketenpartijen zijn duurzaam. Dat is een opvatting die je nog al eens tegenkomt in bv. biologische kringen maar die volgens mij onzin is. Of laten we beleefd zeggen: op een denkfout berust. Afgelopen week las ik ergens - ik weet niet meer waar (ik kan het op de sites van de NRC en het AgD niet terugvinden) - een interview met de directeur van de Triodosbank die deze opvatting ook weer eens verkondigde.
Het idee dat daghandel niet duurzaam is, is gebaseerd op het idee dat de prijzen dan veel fluctueren, niet de kostprijs (+ marge) vergoeden en dat er soms ook nog te veel (of te weinig) is geproduceerd zodat er extra afval (of tekorten) ontstaan. En bij langerlopende contracten kun je netjes de kostprijs+ als prijs afspreken en weet je hoeveel je mag / moet leveren.
Klinkt logisch maar is een complex van economische denkfouten als je het mij vraagt. Volgens economen werken dagmarkten goed (en zorgen voor duurzame productie) als het om homogene goederen gaat waar je geen andere informatie wil overdragen dan prijs en hoeveelheid. De dagprijs geeft dan een goede prikkel aan de verkoper of hij in de toekomst meer of minder moet leveren, als er (door een speling van de natuur?) teveel is geproduceerd worden daar tegen een lagere prijs ook kopers voor gevonden (het is toch weinig duurzaam anders die producten maar weg te gooien) en als er te weinig is haken sommige kopers bij een hogere prijs af. Dit leidt tot efficiency en bovendien geeft het prikkels aan de ondernemer om meer of minder te produceren. En allerbelangrijkst: er is een prikkel om de kostprijs te verlagen, dat leidt op korte termijn tot meer winst en op lange termijn tot lagere consumentenprijzen. Daar is allemaal niets onduurzaams aan.
Contracten / lange termijnafspraken doe je omdat je nog andere informatie over wil dragen tussen koper en verkoper, zoals over de kwaliteit. Als je dus veel specifieke informatie over de gebruikservaringen wil terugkoppelen aan de verkoper, dan moet je een contract kiezen. Duurzaam hoeft dat niet te zijn: stel je voor dat de verkoop in je restaurants wat tegenvalt, en je hebt dat contract en er zouden geen dagmarkten zijn, dan kun je de rest weggooien. Als in die periode er ook nog wat meer gegroeid is, kun je nog meer weggooien. Lijkt me weinig duurzaam.
Een contract is ook handig als je als koper beter dan via de markt kunt voorspellen dat je in juni 2008 een miljoen oranje afrikaantjes wil hebben. Dat kan de teler geen half jaar van te voren ruiken, dus dan werkt de dagmarkt niet. Maar als je contracten afsluit tegen kostprijs+ is de prikkel om de kostprijs door innovaties te verlagen vaak veel minder dan bij dagprijzen. Daarmee komt er minder winst beschikbaar, en daarmee minder welvaart om leuke duurzame dingen voor de mensen te doen. Dat scheelt weer een paar ha natuur aanleg.
Kortom de keuze voor contracten of dagmarkten hangt van de situatie af, beide marktvormen hebben voor- en nadelen. En beide kunnen duurzaam en niet-duurzaam gedrag opleveren. Maar een economie met alleen maar contracten is onduurzaam en werkt niet. Vraag het maar na in het oostblok, daar had men in het communistische systeem alleen maar contracten en geen dagmarkten. Weliswaar geen contracten tussen koper en verkoper maar met de overheid daar tussen, maar toch...
Vertel dus niet meer dat systemen met daghandel per definitie onduurzaam zijn.