dure orkesten: Baumol revisited

De orkesten willen er geld bij, anders vertrekken musici naar het buitenland. En zo wordt muziek steeds duurder. Dat komt door de wet van Baumol.

Die kwam vorige week ook even ter sprake toen we op het werk discussieerden over de vraag waarom de tarieven van de kapper jaar op jaar stijgen, terwijl de graanprijzen maar dalen (afgezien van het laatste jaar dan). En dat terwijl kappers zich makkelijk kunnen vestigen, je koopt een paar scharen en je kunt mensen thuis al knippen, concurrentie volop dus.

De reden is dat de productiviteitsstijging in de maakindustrie (en de landbouw) veel groter is dan in de dienstverlening. Combines, tractoren, vrachtauto's en andere machines worden steeds groter, maar het is moeilijk iemands haar steeds sneller met een steeds grotere schaar of tondeuse te knippen. En dat is precies het inzicht dat William Baumol eens formuleerde: het Concertgebouw kan Beethoven niet met twee violisten minder spelen en ook niet 10 minuten sneller (hoewel er forse verschillen zitten tussen dirigenten op dit punt).

En zo wordt de Mattheus Passion elk jaar duurder en moet er steeds meer geld bij. Gevolg is natuurlijk wel dat mensen op zoek gaan naar andere, goedkopere muziek: in mijn jeugdjaren hadden we geen compleet 19e eeuws symphonie-orkest meer nodig, maar genoeg aan een gitaargroep van vier (the Beatles en zo). Later werden dat singer-songwriters en tegenwoordig zijn het dj's met een laptop of een draaitafel die samplen. Kan er nog meer productiviteit uitgewrongen worden?

Overigens geldt de wet van Baumol, die dus zegt dat er in de dienstverlening geen of weinig productiviteit is en daardoor de prijzen en kosten sterk stijgen, niet in alle dienstverlening even sterk: computers hebben veel veranderd en wel degelijk productiviteitsstijging in de dienstverlening veroorzaakt, TV kun je tegenwoordig met kleine ploegen maken en radio zelfs thuis achter de PC.
En artsen beginnen met groepsdiagnoses, zo meldde het Nederlands Dagblad volgens BNR vandaag. Alle diabetispatentienten bij elkaar, dan hoef je het maar 1 keer uit te leggen, artsen vinden het afwisselend, en patienten nemen meer van elkaar aan (uit de praktijk) dan van de arts. Dat het productiviteitsverhogend is werd er niet bij gemeld, maar dat mag je verwachten.

Opvoeding
De wet van Baumol slaat ook toe bij de opvoeding van kinderen. Dat is een vorm van (interne) dienstverlening in gezinnen die echt duur is geworden - ook al lijken kinderen eerder volwassen. Zodat ouders zich er minder van permiteren dan vroeger, je ziet overal ter wereld dat het gemiddeld aantal kinderen terugloopt als mensen welvarender worden. Levens worden daardoor dus nog weer duurder en -zo stond afgelopen weekend in de NRC - dat leidt ertoe dat kinderen niet meer in de natuur buiten mogen ravotten. Het ontbreekt niet zozeer aan natuur maar ook de gevolgen van schade pakken duurder uit. En dat heeft een zelfversterkend effect, want kinderen worden banger opgevoed.

Ander gevolg: ze leren minder met elkaar samen spelen en -werken, met als gevolg dat we het nodig vinden in het middelbaar onderwijs veel samenwerking tussen deze bangere, alleenstaande kinderen aan te leren. En met name jongens staan daar op die leeftijd niet voor open. Zodat de feminisering doorzet. En uit een artikel over cultuur in Nederland en Oost-Europa in het Maandblad voor Accountancy van deze maand begrijp ik dat we volgens de beroemde maatstafen van Hofstede sr. al zo'n feminine cultuur hebben in dit land, waar andere landen veel meer macho en hierarchisch zijn.

Rampzalig allemaal? Kon wel eens meevallen - voorals nog is er internationaal veel te verdienen door feminien een beetje te schipperen met en tussen al die culturen.

Op de foto het Rivium kantorencomplex in Rdam/Capelle