zorg en schaalgroottte

Prof. Han Wiskerke, socioloog, stuurde me zijn oratie toe - ik kon er een paar weken geleden helaas niet bij zijn. Het gaat over robuuste regio's en de gevalsbespreking waar hij mee begint wil ik je niet onthouden. Het gaat over de Zorggroep Noord Limburg, die enkele jaren geleden uit fusies is ontstaan en 28 tehuizen omvat.

Het waarom van de fusies vertelt het verhaal niet, maar dat zal wel efficiency zijn. Er kon bespaard op overhead, de keukens konden gecentraliseerd en de onderhandelingen met de grote zorgverzekeraars leveren dan natuurlijk ook meer macht en minder transactiekosten op.

Wat het verhaal wel verteld is dat dit leidde tot het openbaar aanbesteden van de aankoop van voedingsmiddelen. Dat moet omdat er ook nog sprake is van publieke middelen voor de tehuizen en de thuiszorg. En die openbare aanbesteding werd natuurlijk niet gewonnen door een combine van de locale bakkers en slagers, maar door een landelijk of internationaal werkende toeleveranciers in de out-of-home markt.

Daarmee verdwijnt niet alleen enige werkgelegenheid uit de regio, maar nu blijkt dat ook de emotionele kwaliteit van leven van de bejaarden afneemt. Ze krijgen niet meer de specifieke ossenworst van de locale slager of de lekkere rijstevlaai van de locale bakker die ze hun levenlang hebben gehad. Met als gevolg afnemend welzijn, minder zin in eten, klachten.

Dit verhaal is aanleiding voor een interessante beschouwing over de rol van regio's en het aanleggen van nieuwe verbanden. Als econoom vermoed ik dat het verhaal hier niet stopt. Ik denk dat het vier kanten op kan.

Eerste mogelijkheid is dat het effect van het kwaliteitsverlies wordt gebagatelliseerd en men de situatie aanvaard. Tweede mogelijkheid is dat (zelfs zonder deze achtergrond) het regionale mkb zich gaat organiseren om geen verdere omzet te verliezen, en volgende keer ook een voorstel indient dat concurrerend is in prijs/kwaliteit. De derde is dat de directie van de zorginstelling nu meer geleerd heeft van de relatie eten-zorg-welbevinden en dat men een aantal specifieke regionale producten als de ossenworst, vlaaien en asperges apart aanbesteed. En de vierde is dat men de kenmerken van deze producten zo weet te specificeren dat het volgede contract meer volledig wordt gemaakt door ook op deze aspecten te letten in de tender. Wat me niet waarschijnlijk lijkt is dat het effect zo groot is, dat men de fusie terug gaat draaien en naar kleinere tehuizen gaat streven hoewel sommige small is beautiful adepten dat er misschien wel uit concluderen. En zo is de economie in beweging, op weg naar een nieuw evenwicht en heeft men wat geleerd over eten en zorg.

En het verhaal over de robuutstheid van de regio's en hoe je dat bereikt moet je maar in de oratie zelf lezen. Ze zijn belangrijker dan je dacht.

J.S.C. Wiskerke: Robuuste regio's: dynamiek, samenhang en diversiteit in het metropolitane landschap. Wageningen UR