de noordzee, de noordzee

De Nederlandse politiek is soms helemaal in voor wilde ideeen. En dan doel ik dit keer niet op dierwelzijn, maar op het plan een polder van 75.000 a 100.000 ha voor de kust te maken.

Ik hoorde het gistermiddag op de radio toen ik voor zaken naar Flevoland reisde. Een opvallend idee: heel de wereld denkt dat we door de klimaatsverandering weg moeten van de kust en minstens op 15 meter boven NAP moeten gaan bouwen. Architect Adriaan Geuze publiceerde vorige week voor de overheid nog een kaart met daarop een rode cirkel rond Rotterdam en Almere omdat daar op min 5 wordt gebouwd en dat vond hij geen slim idee. Maar de politiek bedenkt dat aanval de beste verdediging is: we gaan de zee in. Zo'n nieuwe kustlijn (zoals die ook voor de Oosterscheldedam boven water komt) lijkt me wel een goed idee, en dat mag natuurlijk veel kosten (zolang het niet duurder is dan het ophogen en versterken van de huidige duinen).

Maar die polder heeft meer voeten in de aarde. Ik sprak een trouwe lezer van de PZC die meteen een argument zag om eerst in Zeeland maar eens wat minder te ontpolderen. Op de terugreis hoorde ik op BNR dat het de bedoeling zou zijn er graan te telen en natuur aan te leggen, dan is er op het vaste land plaats voor woningen en landbouw. En iemand begon over de Markerwaard.

Markerwaard revisited

Dat deed me terugdenken aan begin jaren 80 toen ik als jong onderzoeker mee mocht werken aan een studie waarin we de waarde van de grond in de eventueel in te polderen Markerwaard uitrekenden. We hadden denk ik een prima methodologie (twee van de senior projectleiders zijn dan inmiddels ook hoogleraar) en dat was maar goed ook want de uitkomsten bevielen weinigen - behalve degenen die voor het behoud van het IJsselmeer waren.

Het wordt dus tijd die studie weer maar eens af te stoffen. Kort gezegd komt het er op neer dat de waarde van die boven water te brengen grond voor landbouw of natuur hooguit de waarde van de landbouwgrond op het oude land is. Nu dus pakweg 35 a 40.000 euro per ha, dus 4 euro de vierkante meter. Toendertijd beredeneerden we dat de maatschappelijke waarde zelfs nog lager ligt. Niet zozeer vanwege de natuurschade (je kunt ook weer natuur maken en daar ging de studie niet over) maar omdat er granen en suikerbieten geteeld zouden gaan worden waar Brussels geld bij moest (dat is nu nauwelijks meer het geval) of pootaardappelen en bloembollen (waar we zo'n belangrijk marktaandeel hebben dat uitbreiding tot marktbederf leidt, en waarom zou de Nederlandse belastingbetaler lagere prijzen voor Amerikaanse of Duitse consumenten moeten subsidieren).

Kortom, zo'n polder van 100.000 ha mag zeker niet meer dan 4 miljard kosten. Anders kun je die natuur of nieuwe bebouwing beter aanleggen op het oude land. En daar lijkt me persoonlijk ruimte zat: de Zuidplaspolder waar net de bouwopgave door Rotterdam fors is verlaagd, het gebied ten zuiden van de N11 Leiden-Alphen-Gouda is ook al lang geen Groene Hart meer, Goeree Overflakkee (Stad aan 't Haringvliet wordt dan echt een Stad, en we maken den Bommelstad, zoiets stond al op toekomstkaarten van de Rotterdamse haven in de jaren 60), West Brabant langs de nieuwe TGV lijn, Flevoland langs de nieuwe Hanzelijn en zo kun je wel even doorgaan. De Gelderse Vallei en de Peel, gebieden die hoog scoren op de lijst milieu-hotspots lijken me ook goede kandidaten, en daar kunnen dierwelzijnsliefhebbers in de politiek zich vermoedelijk ook in vinden. Of een TGV-lijn naar de Blauwe Stad, dan is de plattelandsontwikkeling in het Noorden ook geregeld. Kortom een hoop alternatieven om het Noordzeeplan tegen af te wegen.

Als je al ruimte voor een nieuwe stad nodig hebt overigens. Er liggen de nodige studies van o.a. het RPB die er op wijzen dat de behoefte komende jaren gaat afnemen, tenzij we de grenzen voor immigratie opener maken. En we kunnen nog de hoogte in zou MVRDV zeggen. In de NRC las ik dat promotor Atsma bang is voor grondprijzen van 100.000 euro. Dat lijkt me een onjuiste angst: als er een industrieterrein gepland is, betaalt men zonder problemen al minstens het dubbele van dat bedrag en het viervoudige is bij woningbouw voor een Vinexwijk ook geen probleem. Dat is vele malen de landbouwkundige waarde. Dus wat dat betreft zijn er weinig nieuwe argumenten om grond bij te maken. De enige juiste afweging is degene die al eeuwen heeft gegolden, van de Beemster tot de Wilhelminapolder en Flevoland: zijn de aanlegkosten lager dan de landbouwkundige waarde.

Kortom, ik ben benieuwd naar het plan en de financiele doorrekening. Vooralsnog lijkt me voor de baggeraars meer werk weggelegd in mini-staatjes als Dubai, Hong Kong en Singapore die echt grond te kort komen en in het geld bulken. De Noordzeepolder komt me op voorhand voor de ingenieursbureaux over als een natte droom, met de nadruk op droom. Maar wie weet is de techniek zover dat het voor minder dan 4 euro de meter kan.