Te Koop: Institutionele economie

Graag maak ik reclame voor de tweede, herziene druk van het boek Institutionele Economie van Cock A. Hazeu, dat eind april verscheen. Ik kreeg 28 april vers van de pers het allereerste exemplaar overhandigd, als dank voor het lezen en becommentarieren van het herziene concept. Graag gedaan, niet alleen als vriendendienst maar het was ook voor mij hier en daar nog leerzaam.

Het boek is dankzij de heldere schrijfstijl van Cock en de aandacht voor hoofdzaken, ook voor de geinteresseerde leek goed leesbaar, al helpt kennis van de economische wetenschap op middelbare schoolniveau. Voor je het koopt wil je natuurlijk wel weten waar institutionele economie over gaat.

Economie

Economie probeert het menselijk gedrag te verklaren als het maken van keuzes om met schaarse middelen doelen te bereiken. Mensen willen bepaalde goederen (aardappelen, mobiele telefoons) of diensten (een verblijf op een zorgboerderij, belminuten) hebben en dat betekent dat ze andere dingen moeten laten. Voor niets gaat de zon op, en je kunt je tijd maar een keer besteden. Het leven is kiezen. Ook bedrijven moeten kiezen: ze willen aardappelen of telefoons of belminuten maken (een keuze op zich) en hebben verschillende methodes om ze te produceren en aan de man te brengen. Allemaal keuzes, met kosten en opbrengsten. Hoe maken mensen die, en hoe zouden ze die het best kunnen maken om zo veel mogelijk doelen te bereiken (ofwel: zo welvarend mogelijk te zijn).

Instituties

Institutionele economie is daar een onderdeel van, of eigenlijk ook een aanvulling op. Daarbij gaat het niet om menselijk gedrag rond goederen of diensten maar rond organisatievormen. Als we aardappelen van de boer bij de consument willen krijgen, kunnen we dat via directe huisverkoop (de markt) doen, of via bedrijven zoals een afzetcooperatie of een particulier handelsbedrijf. De verkoop van telefoons en belminuten kunnen we via de staat (de oude PTT) regelen, of via een markt waarin bedrijven als KPN en Telfort actief zijn. Publieke omroep betaald uit de belastingen (omroepbijdrage) of commerciele TV.

In de institutionele economie proberen we de keuze van mensen om zulke organisatievormen in het leven te roepen, te verklaren uit kosten en opbrengsten. Organisatievormen zijn voorbeelden van instituties: door mensen ontworpen "structuren" die beperkingen opleggen aan hun gedrag (en daarmee ook onzekerheid verminderen). Maar er zijn veel meer insitituties dan organisatievormen als bedrijven, markten, productschappen. Het zijn ook wetten, eigendomsrechten, besluitvormingsregels, contracten. En informele instituties als (ongeschreven) regels en gewoontes. Door mensen in het leven geroepen omdat ze nuttig werden gevonden om bepaalde doelen te bereiken met zo weinig mogelijk schaarse middelen.

De rest moet je echt in het boek lezen. Cock A. Hazeu: Institutionele economie - een optiek op organisatie- en sturingsvraagstukken. Uitgeverij Coutinho, Bussum. ISBN 978 90 469 0064 2

.

op de foto het Telephoonhuisje in Oude Schans (Groningen), een oude collectieve organisatievorm.