Oude vernieuwingen

Ik had gedacht u vandaag op een lijstje rurale niet-Nederlandse werelderfgoederen te tracteren, maar de unesco-site bevat alleen een mooie applicatie waarop je sites van erfgoederen kunt aanwijzen op de aardbol. Daar kun je niet zo makkelijk er 10 uit selecteren. Dus dat komt wellicht ooit nog eens.

Dan maar even aandacht voor het feit dat vernieuwingen van alle tijden zijn, ter voorbereiding op een besloten lezing die ik morgen in Wageningen organiseer over transities. Bij Wageningen UR verscheen een leuk rapport met vier oude en vier huidige gevalsbeschrijvingen van forse veranderingen in de landbouw. De oudere voorbeelden zijn de legbatterij, de substraatteelt, de melkquotering en de tractor (als vervanger van het trekpaard). In de beschrijving wordt veel nadruk gelegd op de rol van de ondernemers als veranderaars. Een bedrijfskundige optiek die past bij het idee dat ondernemerschap centraal staat in veranderingen. Op dezelfde wijze zijn actuele situaties beschreven: de traaggroeiende, voedselveiliger kip, de stadteland cooperatie, rijpaden en de gesloten kas. Op die manier blijkt dat veranderingen van alle tijden zijn en veranderaars lijkt steeds weer hetzelfde boven het hoofd te hangen.
Wat me bij blijft is dat geslaagde veranderingen netwerken vragen die veranderingen op allerlei punten (schakels in de keten) tot stand brengen. Of anders gezegd of een idee slaagt en hoe het wordt vormgegeven hangt niet zo zeer van de ondernemer of ondernemende veranderaar af, maar vooral van het feit of het idee goed past in alle economische en technische randvoorwaarden. Vaak moeten instituties (contracten, werkwijzes, procedures, handelskanalen) worden aangepast aan de achterliggende economische trends (noodzaak van arbeidsproductiviteit, transactiekosten) wil een technische vinding een succes worden. Wat mij betreft komt er dus meer aandacht voor die trends en de aanpassingen van instituties en minder voor de vindingen zelf en de ondernemers / veranderaars. Als je althans er vanuit gaat dat het bevorderen van innovatie vooral het wegnemen van bottlenecks is.

C. de Lauwere et al.: Ondernemers en de actoren in hun omgeving in beweging. LEI, Den Haag zie ook: www.lei.nl