De waarde van koperwieken en andere dieren

De tuin ziet wit van de vorst. Vanuit de douche spot M. een groepje vogels dat in de maagdenpalm onder de hazelaar naar noten zoekt. Met spoed moet het kijkertje er aan te pas komen – het blijken koperwieken te zijn. Een mooi begin van de zondagochtend, waaruit weer blijkt dat ook iets wat je niet bezit ook waarde kan hebben.
Wat mezelf meer bezig houdt is de waarde van dieren die je wel in bezit hebt. Op 22 januari schreef ik daarover in een blog naar aanleiding van de winststijging bij Nutreco. Bij de koffie-automaat op het werk leverde dat nog wel wat discussie op.
Dat de winst stijgt doordat je varkens groeien, vindt niemand een probleem, ook al zijn de dieren nog niet verkocht, en daarmee de winst ongerealiseerd. Als waarde en winst stijgen doordat de prijzen van varkens oplopen, is daar voor velen ook nog wel in te komen; vooral omdat gemeste varkens al snel na een balansdatum worden verkocht – bij kerstbomen ligt het al weer lastiger.
Veel meer discussie is er over melkkoeien die nodig zijn om boer te blijven, vooral als de prijsstijging niet komt doordat het vlees duurder wordt maar omdat de vooruitzichten voor de melkproductie in komende jaren beter zijn. Accountants zien de melkkoe onder de nieuwe verslaggevingsregels net als de obligaties van het pensioenfonds (of in mijn beleggingsportefeuille): winst ontstaat niet alleen door de uitbetaalde rente, maar ook doordat de obligatie meer of minder waard wordt (bv. door verandering in de rentestand of de kredietwaardigheid van de uitgevende partij). En je hoeft het inkomen volgend jaar niet uit obligaties of melkkoeien te halen, je kunt ze nu ook verkopen voor de marktwaarde en er aandelen voor terugkopen. Of iets winst is, heeft dus niets te maken met of je de winst al door verkoop hebt gerealiseerd en ook niet met het feit of je het betrokken goed in stand moet houden om volgend jaar een inkomen te realiseren. Wie moeite heeft met deze visie, zal in de regel van mening zijn dat verkoop van het productiemiddel en herinvesteren in een andere business geen optie is of mag zijn. Je kunt ook de vergelijking maken met de eigen woningbezitter: als zijn huis een ton meer waard wordt is er een economisch effect: hij kan zich financieel meer permitteren dan wanneer het huis een ton in waarde daalt. De huizenmarkt heeft dan ook aantoonbaar effect op de economie. Maar zolang de woningbezitter niet emigreert of naar een verzorgingstehuis moet, is de winst betrekkelijk: de kosten van wonen nemen ook toe. En verder kun je eventueel nog een verschil maken tussen (arbeids)inkomen en vermogenswinst. Zo is het ook bij de melkkoe: er is vermogenswinst die je ook als inkomen kunt klassificeren, je kunt ze realiseren door verkoop en de kosten van melkproductie in komend jaar liggen hoger.
Boekhouden is vooral afspraken maken op basis van een visie op de werkelijkheid. Internationale accountants hebben dat gedaan met een moderne bedrijfsvisie die blijkbaar voor sommigen niet vanzelfsprekend overeenkomt met hun huidige kijk op de business.