weinig nieuws

Weinig nieuws afgelopen week en mijn trouwste lezeressen waren op vakantie. Dat gevoegd bij drukte maatke dat het hier stil was met nieuwe blogposts.

Mooi interview met Gerrit Hiemstra vandaag in de NRC. Iedereeen vindt zijn eigen vak belangrijk - de ervaren weerman maar naar eigen zeggen onervaren zeiler besteedde op zijn transatlantische zeiltocht aanmerkelijk meer tijd aan weerkaarten dan de door hem ingehuurde ervaren schipper. Tja, dat vind ik ook van mijn vak, wie niet. Wel leuk als je zoals ik de schipper in kwestie kent.

chinese tractor meiden

Mao heeft heel veel hongersnoden en doden op zijn geweten, dus we moeten de periode niet verheerlijken. Maar het leverde ook grappige posters op. Ik besteedde hier al eens aandacht aan Russische posters, de boekenbijlage van de NRC van vrijdag had een mooie poster van de "Chinese tractor mama's. Hij staat hiernaast, uit 1960. Van deze website, die er nog veel meer bevat.

Uitslag

De quizvraag van donderdag (zie de vorige blogpost) is hieronder niet beantwoord. Misschien was het te makkelijk, of te moeilijk. Of te mooi zomerweer.
Ik was kritisch over de redeneringen van een journalist in de NRC waar het betreft de leegstand van het CBS gebouw. In tegenstelling tot wat het artikel beweert moet je bij de kosten van leegstand (het pand is sloopwaardig) en het besluit om het al of niet te verkopen of slopen GEEN rekening houden met afschrijvingen. Economen noemen dat Sunk Cost. Kosten in het verleden spelen geen enkele rol in beslissingen over de toekomst. Die moeten gebaseerd zijn op de kasstromen van de alternatieven voor de toekomst.

Wie ooit aardappelen heeft moeten verkopen met een kostprijs van bv. 12 cent weet dat maar al te best. Het gaat er om of je de prijs van nu (bv. 8 cent) aanvaardt, of de gok waagt dat de prijs over een maand 10 cent of 13 cent is. Hetzelfde als de prijs nu 15 cent is. Ook dan maak je de afweging tussen 15 cent nu en de kans op 18 (of 11) cent over een maand. De kostprijs mag daarbij geen rol spelen.
Tweede fout is dat je mag verwachten dat dit gebouw inmiddels wel is afgeschreven (als we met het bedrijfsleven te maken hadden) en de derde is dat de overheid helemaal niet afschrijft. Die werken op kasbasis. Dat geeft verekeerde informatie, maar dat is nu eenmaal zo. Drie reden dus waarom het woord Afschrijvingen niet in dit artikel voor had mogen komen.

Terzijde: afschrijven doen we in het bedrijfsleven om de winst te berekenenen en daarvoor de investeringen over de jaren te verdelen. Waarmee je ook de kostprijs kunt berekenen om je efficiency ten opzichte van anderen, of de marktprijs te bepalen (maar niet om de verkoopprijs te bepalen, anders dan in een bedrijfsplanning op hoofdlijnen).

Ik denk overigens dat het Ministerie van Financien een punt heeft dat die kosten geen miljoen per jaar zijn voor een slooprijp gebouw dat met hekwerken van de buitenwereld is afgesloten en niet verzekerd is (doet de overheid ook niet aan). Je mag aannemen dat gas, water, elektra zijn afgesloten, de WOZ waarde van het onbewoonbaar verklaarde gebouw nul, zo niet negatief (sloopkosten) is, dus dat het alleen om de waarde van de grond gaat waar waterschapslasten en OZB over betaald moeten worden.

Verder is er (dat was de tweede vraag) het idee dat je van slopen armer wordt. Dat lijkt me niet. Eerst even het tegenovergestelde: stel je hebt 3 ton op je bankrekening en je laat een huis bouwen van 3 ton. Wordt je daar armer van? Nee: je zet de ene soort bezit om in de andere. (voetnoot: als er veel transactiekosten zijn of je laat het huis in een stijl bouwen die wel de jouwe is maar niet van veel anderen dan is levert het huis bij verkoop je misschien maar 2,6 ton op, dan wordt je wel armer van bouwen, tenzij je het huis in die stijl wel 3,5 ton waard was en je 10 jaar blijft wonen).

Dus als je een leeg, sloopwaardig kantorenpand op de balans hebt staan van minus 150.000 euro (een reservering voor het slopen), dan wordt je niet armer als je dat laat uitvoeren.
Alleen als je komende jaren een forse waardestijging verwacht (en daarop speculeert) of wanneer je een absoluut geldtekort hebt en niet kunt lenen (m.a.w. je hebt het wel op de balans staan voor minus 1,5 ton, maar kunt het geld van de bank niet loskrijgen om de sloper te betalen), zijn er redenen te wachten met slopen.

het lege CBS gebouw: zoek de fout

Noord Groningen, laatste uit de
serie van (c) Ida Sebens - dank.

Gisteren in de NRC een verhaal over lang leegstaande kantoren, geillustreerd met het CBS kantoor in Voorburg. In mijn jonge jaren vaak bezocht trouwens, wist niet dat ze er al meer dan 5 jaar uit waren. Enfin, de NRC schrijft in het stuk "Het (leegstand - kjp) kost de overheid jaarlijks 1 miljoen aan onderhoudskosten en afschrijvingen.". En de wethouder: "ik snap niet dat van ons belastinggeld een miljoen per jaar wordt uitgegeven aan een gebouw dat leeg staat".
Dat zijn economisch gezien foute uitspraken, ongeacht of het bedrag in deze case 1 miljoen is (de Rijksgebouwendienst ontkent, maar komt niet met een goed getal).
Quiztime: waarom is de NRC uitspraak (en die van de wethouder) 2 keer fout ??
Tweede quizvraag: waarom is ook de redenering "Maar ook slopen kost geld, en dat is er niet"  voor een onbewoonbaar verklaard gebouw als dat van het CBS een bedenkelijke redenering?
Dit weekend de uitslag.

Btw op vlees

(c) Ida Sebens

Prof. Peter Kooreman (Tilburg) pleit in de NRC van vandaag voor 21% btw op vlees. Remt de consumptie af en dat is zijn inziens effectiever en eenvoudiger dan het dure onderzoek (waartoe inmiddels besloten is) naar darmkanker waarbij iedereen tussen 55 en 75 (dat is een kwart van de bevolking) elke twee jaar een buisje ontlasting gaat inleveren.
Dat is nog best een ingewikkelde vergelijking trouwens: voor het overheidsbudget is het makkelijk: het een is een kostenpost van honderden miljoenen (zo lees ik), het andere een inkomstenpost. Maar het onderzoek geeft mensen individueel (schijn?)zekerheid, de btw doet dat niet. De btw is daarentegen preventief, het buisje bepaalt wie je moet behandelen, maar wel in een eerder stadium. Ik neig er toe mijn vakgenoot te volgen (worden ook de externe kosten van de productie doorbelast, uberhaupt is dat idee van lage btw op eerste levensbehoeften discutabel) maar er lijkt me wel ruimte voor tegenstanders om ook argumenten te berde te brengen toch maar dat darmonderzoek (ook) te doen - misschien moet je het betalen uit de btw??

biomassa uit de tuin

Noord Groningen (c) Ida Sebens

Mooie zomeravonden die zich lenen voor het verwijderen van overtollig biomassa uit de tuin. In de vorm van fruit, gras, snoeiafval en enig hout.
En dus komen weblog en foodlog lezers er even bekaaid vanaf.

vandaag op foodlog

Groninger landschap, achter de
coupure (c) Ida Sebens 

Ik besteedde vandaag al de nodige tijd aan een discussie op Foodlog, over steun aan onze export-sectoren. Zie alhier.
Vandaag en komende dagen enkele foto's van het fraaie Noord-Groningse landschap die een lezeres me toestuurde voor publicatie.

Scenario

Deze week deed ik mee aan een discussie op Foodlog die uitliep op een conclusie dat we meer scenario's moeten maken.
Tijd dus om een sheet uit een onderzoek van een paar jaar geleden te openbaren. Veel gebruikt door mij in lezingen..
Het ging toen om het kennissysteem en we voorzagen dat er bewegingen vanuit linksboven (sterke overheid in landbouwbeleid, conservatieve insteek) aan de orde zouden kunnen komen. Inmiddels is rechtsboven niet meer voor de hand liggen: de overheid heeft weinig geld voor handen voor grote initiatieven, zoals hier verbeeld met een tulp-eiland. We zitten nu in links onder waarin een grotere rol is weggelegd voor grote bedrijven, supermarkten en de ngo's als waakhond. Geinteresseerd in behoud van postities, verbetering van het bestaande. Meer innovatie naar bv. stadslandbouw of internet-foodshopping of merkvlees zie je rechtsonder en hier en daar in den lande. In de onderste scenario's speculeerden we dat ooit de productschappen en misschien ook LNV zouden verdwijen. Soms gaat de werkelijkheid snel. Scenario's helpen je voor te bereiden en trends te herkennen.

Bron; K.J. Poppe, K. de Bont, P. Luttik, M. Pleijte, H. Schepers, T. Vogelzang, H. de Vries: Kennissysteem en belangenbehartiging in de agrosector – een toekomstverkenning. LEI Wageningen UR, Den Haag, 2009

Lijstje: 10 trends in supply chains

Voor een bespreking vandaag op Schiphol, kreeg ik een paper toegestuurd over 10 trends in  keten management. Sumantra Sengupta schreef eerder dit jaar in Supply Chain Management Review het artikel 10 trends. Een lijstje dus:

1. Dienstenketens worden belangrijker dan productketens
2. Bedrijven zullen volledig verantwoording moeten afleggen over hun externalities
3. ketens moeten worden ontwikkeld om de 'bodem van de pyramide' te bedienen
4. Kennis en kennis-werkers worden mondiaal van aard
5. Ketenmanagement krijgt certificatiemethodes die niet onderdoen voor die van de accountancy
6. Productsnelheden bepalen de aard van het ketenmanagement
7. Micro segmentering wordt de sleutel van succes
8. Technologie voor ondersteuning van ketenmanagement komt 'uit de tap'- als service
9. leiders zullen sociale media incorporeren voor feed back
10. kunstmatige intelligentie in het (data-)management wordt normaal.

De steekproef is niet groot maar de auteur geeft ook nog wat verschillen tussen ketens. Opvallend is dat de retail punt 2 zeer belangrijk acht, de voedingsindustrie wat minder. Duurzaamheidsmonitoring wordt niet voor niets door de retail gedreven...

Labburger

Nieuwe producten vragen om een nieuwe naam. Afgelopen week introduceerde prof. Mark Post (Maastricht University) met veel bombarie in Londen het kweekvlees. Een van de duurste gerechten in de historie van ons eten, zo noteert the Economist:. minstens 250.000 euro per burger. Dankzij sponsor Sergey Brin (Google). Voor dat geld wel een beetje aan de droge kant zo stelden de proevers.
Op Foodlog was er meteen al een kleine discussie over het gebruik van de term vlees. Ooit zorgde de boterlobby voor de term margarine in plaats van kunstboter. Of dat de vleesverkopers ook gaat lukken is de vraag in deze tijd van vegetarische slagers is de vraag. De NRC introduceerde gisteren de term Labburger.
De termen uit The Economist leg ik ook maar even vast: Artificial meat zo luidt de kop, maar ook "cultured beef"  wordt gebruikt.

the great degeneration

Hoe instituties vervallen en de economie sterft, is de ondertitel van het boek The Great Degeneration, eerder dit jaar verschenen bij Penguin van de hand van Niall Ferguson. Ik kocht het zondag in Washington bij het fameuse Politics & Prose op Connecticut Avenue en las het op de terugweg.

Een boekje in hard-cover pocket formaat van 150 pagina's dat tot denken aanzet. Ferguson besrpeekt 4 belangrijke blokken die er toe doen en -als ze goed samenwerken- de opgang van economien karakteriseren: de democratische staat, de wet, de civil society en de markt. Zijn stelling: de eerste twee zijn dominant geworden in het Westen en ook rot, ze werken niet goed meer, er is teveel rent-seeking, wetgeving te complex en te veel.  Maar ze drukken wel de andere twee blokken weg.
Ik vind hem wat te pessimistisch over technologie (ik volg eerder Perez, de uitrol van de ICT komt nog) en hoop dat zijn historisch inzicht dat de kans op gewapende conflicten toeneemt bij staten in verval niet uitkomt. Maar verder is het een overtuigende verhandeling vanuit de historie en de institutionele economie. Aanbevolen dus.

amber waves

Net terug uit de VS van de AAEA conferentie. Mijn indrukken heb ik op Twitter gemeld, hier volsta ik nu even met het toevoegen van een link links: Amber Waves, het onvolprezen blad met publieksartikelen van ons zusterinstituut ERS.

corruptie

Met de opgekomen belangstelling voor insituties, en het niet functioneren ervan, buigen sommige economen zich ook over corruptie. Veel van die literatuur, zo betogen Benson & McChesney, is nauwelijks economie en uiterst normatief in de sfeer van 'illegale betalingen aan een overheidsmedewerker om een voordeel te behalen".

Maar illegaal of onwettig is een grijs gebied, in sommige streken wordt het als normaal gezien als je betaalt voor een snelle afhandeling bij het loket. Een soort business-class incheck. Erger is nog dat het de economische analyse degradeert tot een juridische. Met als valkuil dat je elke keer dat de wet (in de VS) voor donaties aan politieke partijen verandert, je definitie verandert. Wat niet handig is als je eerst al geconcludeerd hebt dat soms wetten worden verandert niet uit publiek belang maar vanwege politieke lobby of misschien wel eigenbelang.

De auteurs bevelen dus een positieve in plaats van normatieve analyse aan, en geven een voorzet. Alleerst zijn er de Beckeriaanse misdaad-modellen: misdaad neemt af als de kosten en straffen hoger worden en neemt toe als de opportunity-cost laag zijn. Maar niet alle corruptie is diefstal. Vaak zijn het vrienden-contracten waarbij zowel bv. de wethouder als de projectontwikkelaar en de grondeigenaar profiteren (ten nadele van andere projectontwikkelaars en grondeigenaren en wellicht huizen-kopers). Begrijpelijkerwijze is er weinig empirisch materiaal om modellen te testen.

Benson & MsChesney bevelen een eigendomsrechten-benadering aan. Corruptie is dan gedefinieerd als de wijze waarop iemand zijn functie gebruikt om private welvaart (inkomen) te verkrijgen. Het ontstaat doordat een functionaris macht heeft uit zijn functie en er monitoringskosten zijn bij de controlerende instanties waardoor de controle niet compleet is. Er zijn dan 3 vormen van corruptie:
- Taking (onteigening) is in feite diefstal waarbij de macht wordt gebruikt eigendomsrechten van een goed te veranderen (met onvolledige compensatie).
- Rent seeking / bribary (omkoping), waarbij de scheiding tussen omkoping en een relatie-presentje tussen culturen verschilt. Rent seeking is mogelijk als eigendomsrechten niet volledig gedefinieerd zijn en de overheid de mogelijkheid heeft die te veranderen, en normen, zoneringen, subsidies etc aan te passen. Corruptie is dan niet een vorm van rent seeking, maar een onderdeel van het rent seeking proces (en moet je zo dus analyseren). In economische zin is er dan geen verschil tussen een (legaal) luxe etentje met politicus of een (legale) donatie aan de partijkas en een illigale omkoping. Rent seeking leidt ook tot teveel wetgeving, naast hoge monitoring cost, zelf ook een bron van corruptie.
- Rent extraction / extorsion treedt op als overheden / ambtenaren / politici dreigen iets te doen en zich dan (eventueel legaal via donaties aan de partij) laten betalen om dat niet te doen. Zo heeft de regering Clinton ooit aangekondigd prijscontroles in de zorgsector in te voeren, en na een jaar is het voorstel ingetrokken. het ging gepaard met veel donaties aan de partijkas, volledig legaal. En (als je een liberaal wereldbeeld als uitgangspunt neemt) nog bijdragend aan een optimalere economische situatie ook. Maar het kan (bv. in oorlogsituaties) ook illegaal (omkopen van Nazi's om een oogje dicht te knijpen in een razzia) voor een moreel goed doel.
De rest mag je zelf lezen in: Bruce Brentson en Fred McChesney: Corruption. In: Enrico Collombato (ed): The economics of property rights. Edgar Elgar.





Payback

De opbrengsten van innovatie zijn in een bedrijf lastig te meten (en in de economie in zijn geheel nog lastiger). Toch zijn er af en toe auteurs die er licht op proberen te werpen. Zoals James Andrew and Harold Sirkin (van de BCG groep) die in 2006 het boekje Payback - reaping the rewards of innovation publiceerden bij de Harvard Business School Press.
Ooit ergens cadeau gehad en het lag al een paar jaar op de Te lezen stapel. Op een vlucht naar Washington (waar de KLM zo aardig was om mij naar de bussiness class te upgraden, en zo voor perfecte leesomgeving zorgde) nam ik het door.
Centraal in hun boek staat de cash curve - hoeveel geld moet erin en wanneer krijg je het er weer uit. Er zijn namelijk 3 fasen: Idea Generation (werk het product of de dienst uit tot iets wat je zou kunnen produceren (technisch prototype) en vermarkten (business plan), Commerialisation (werk het idee uit van de top management go/no-go tot de product launch), en Realisation. Die eerste twee kosten veelal bakken met geld.
De cash-curve wordt over deze 3 fasen bepaald door de 4 S-en:

• Startup-cost
• Speed (time to market)
• Scale (time to volume)
• Support Costs

Overigens erkennen de heren dat innovatie ook om andere reden kan plaats vinden (of bij-voordelen knnen hebben): Kennis (voor andere producten, innovaties), Merk / imago (bedrijf herpositioneren), Ecosystem (partners binden) of Organisatie (mensen binden, cultuur).
En de auteurs zien 3 modellen die bedrijven toepassen in het managen van de cashcurve: Integratie (veel zelf doen), Orkestratie (het econsysteem mee laten innoveren aan jouw product) of Licensing (de realisatie fase uitbesteden via patenten, Dolby Labs met zijn geluidsknowhow is een mooi voorbeeld).

Hengelo

Oost van Hengelo en van Berlijn
net over de Oder in Polen
ligt deze nooit afgebouwde fabriek
die nu een grote Poolse markthal is

Het kan je bijna niet ontgaan zijn: de zomerhit van dit jaar is Hengelo-o -o van Jeffrey Spalburg, die zich als Tropische Tukker afficheert. Het zou over Hengelo - Achterhoek kunnen gaan, gezien wat verwijzingen als naar vrouw Averkamp (Normaal?) en afgezien van het woord Twente aan het eind.
Maar het is geadopteerd door het veel bekendere Twentse Hengelo. Tenslotte had Almelo Herman Finkers al ("stoplicht op groen, er is altijd wat te doen) en is Enschede buitengewoon fraai bezongen door Joost Prinsen in de Textielstad ("bijna geen hond gaat zover mee"), geschreven door de ex-Tukkers Willem Wilmink en Harry Bannink.
Enfin, dat ik het lied hier documenteer komt niet alleen door de tropische temperaturen die dit ska-nummer aanlokkelijk maken, maar door het feit dat met Hengelo het Amsterdamse stadsperspectief van het platteland weer eens wordt weer bezongen ("waar je gewekt wordt door kraaiende hanen"). En dat de videoclip een en al melkveehouderij met bier is met een oude Ford5000 door het beeld en een Waldorf & Waldorf geinspireerd duo op het boerenhek. 

Duitse streekproducten - uit NZ

Twee weken geleden fotografeerde ik deze reclame in de Rewe supermarkt in Wriezen - dat ligt tussen Frankfurt an der Oder en Berlijn, in het oosten van Oost-Duitsland dus.
Ook daar reclame voor producten uit de streek. Even gekeken naar de uien in het vak onder het bord: volgens kleine lettertjes op het label kwamen ze uit Nieuw Zeeland.
Het zou me niet verbazen dat dat op dit moment van het jaar het meest vers en duurzaamst is (zeetransport van een ui zou wel eens beter kunnen zijn dan koelen / verwarmen in de winter - hoewel uien enige vorst kunnen hebben, vroeger werden ze in open rennen bewaard). Als iemand een LCA heeft hoor ik het gaarne.
Waar het mij om gaat is dat we als consument toch wel recht hebben op goede informatie: komen die uien nu wel of niet uit de streek zoals het bord suggereert (nee dus) en is het afstandelijke product dan wel of niet duurzamer dan een streekproduct (geen idee) en wat was de overweging om het zo ver weg te halen (geen idee)?